De 12 bedrijven die olie- en gas winnen in het Nederlandse deel van de Noordzee, maken zich zorgen over het investeringsklimaat en de bijbehorende leveringszekerheid. Het kabinet, dat voor hoge uitgaven staat om huishoudens en bedrijven te compenseren voor de gestegen energieprijzen, wil de extra winst afromen die deze ondernemingen hebben geboekt dankzij diezelfde hoge prijzen.

Stapeling

De offshore olie- en gassector, samenwerkend in de organisatie Element NL, verklaart  op zich niet tegen een extra winstbelasting zijn, maar verzet zich tegen de stapeling van voorgenomen maatregelen. Het gevolg daarvan, betoogt Element NL, zou zijn dat het het rendement op van betrokken activiteiten aanmerkelijk lager zou worden dan in de andere Noordzeestaten. Bedrijven, zo wordt gevreesd, kunnen in reactie hierop investeringen uitstellen of er zelfs definitief van afzien. Deze ontwikkeling zou haaks staan op de breed gevoelde noodzaak om de afhankelijkheid van aardgasimporten, met name uit Rusland, zoveel mogelijk te verminderen. Lokaal gewonnen aardgas is bovendien goedkoper dan geïmporteerd pijpleidinggas en veel goedkoper dan LNG. Het veroorzaakt bovendien een tot 30 procent kleinere CO2-afdruk dan geïmporteerd gas.

Het opmerkelijke is dat het kabinet dit ook erkent. Eerder dit jaar stuurde staatssecretaris Vijlbrief van Mijnbouw een brief naar de Tweede Kamer, waarin hij aangeeft dat het investeringsklimaat voor de gaswinning moet worden verbeterd en kondigde daarin een reeks van maatregelen aan die dit mogelijk moeten maken.

Aanpassing Mijnbouwwet

De kern van de belastingmaatregelen die het kabinet heeft voorbereid is een extra omzetbelasting in de vorm van een tijdelijke verhoging van de zogeheten cijns. Hiervoor moet de Mijnbouwwet worden aangepast. Daarnaast wil het kabinet een Europese verordening implementeren, die EU-lidstaten toestaat om met terugwerkende kracht een extra winstbelasting over 2022 op te leggen.

Element NL meent dat het kabinet op deze manier ‘het kind met het badwater dreigt weg te gooien’. Om de leveringszekerheid en te investeren in klimaatmaatregelen de komende jaren veilig te stellen moet de gaswinning in de Noordzee worden versneld. Daarvoor zijn miljarden nodig, die er volgens de sector alleen zullen komen als Nederland op dit punt niet teveel uit de pas loopt met de ons omringende landen. Ter vergelijking: de stapeling van kabinetsmaatregelen zou naar schatting tot een belasting van ca. 90 cent voor iedere verdiende euro leiden. Nu is dat ongeveer 70 cent. Ter vergelijking: in het Verenigd Koninkrijk bijvoorbeeld ligt dat percentage  momenteel op 65 procent.

Ander systeem

Zoals gezegd zijn de offshore bedrijven die in het Nederlandse deel van de Noordzee actief zijn, bereid mee te betalen aan de hoge kosten die de overheid moet maken om burgers en bedrijven tegemoet te komen die met uitzonderlijk hoge energiekosten te maken krijgen. De voorzitter van Element NL, Menno Snel, bepleitte in een interview met de Telegraaf echter een ander tijdelijk systeem, waarbij de extra winstbelasting via een staffel en niet met terugwerkende kracht zou worden berekend. Daarnaast pleit de sector voor een investeringsaftrek om bedrijven te stimuleren financieel bij te dragen aan de overgang naar een klimaatneutrale energievoorziening. ‘Daarmee’, aldus Snel, ‘slaat het kabinet twee vliegen in een klap: behoud van een gunstig investeringsklimaat voor bedrijven die we hard nodig hebben voor de leveringszekerheid van gas en olie en voor de energietransitie. En anderzijds een substantiële bijdrage van deze bedrijven om het Rijk te helpen en Nederlanders te ondersteunen die het moeilijk hebben.’

Bronnen:

https://www.elementnl.nl/actueel/zes-vragen-over-de-kabinetsplannen-voor-extra-winstbelasting

https://www.elementnl.nl/actueel/reactie-van-menno-snel-op-solidariteitsheffing-in-de-telegraaf

https://www.rijksoverheid.nl/documenten/kamerstukken/2022/07/15/versnellingsplan-gaswinning-noordzee